7.KURMES FESTIVALI
GÜNCEL GAZETESI
Murat KARATAŞ
DİYARBAKIR - Dersim'in Pertek ilçesine bağlı Kurmeş köyünde 7. Kurmeş Festivali düzenlendi. Avrupa ve Türkiye'nin çeşitli yerlerinde yaşayan Kurmeşlilerin imece usulüyle düzenlediği festival renkli görüntülere sahne oldu. Festivalde gösteri yapan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu'nun Xwezgînî ve Pîre û Luye oyunu izleyenlerden büyük beğeni topladı.
Komünal yaşamı içselleştirmesi ve örgütlü yapısıyla bilinen Kurmeş köyünde Avrupa, İstanbul ve Kurmeş'te yaşayan köylülerin birlikte organize ettiği 7. Kurmeş Festivali yapıldı. "Munzur Özgür Akacak, Halklar Kardeşçe Yaşayacak" sloganıyla düzenlenen festival 4-9 Ağustos tarihleri arasında yapıldı. Binlerce Kurmeşliyi buluşturan festivalde müzik, tiyatro, panel, film gösterimi gibi etkinlikler düzenlendi. Gençlerin ve çocukların kendi kültürlerini tanıması ve eski kuşakla buluşmasını sağlayan festivalde kurulan kıl çadırlarda yayla kültürü yaşatıldı. Köylülerin hep birlikte yaptığı ve köyün sorunlarının tartışıldığı sabah kahvaltılarıyla başlayan festivale çok sayıda kişi ilgi gösterdi.
"Ekolojik Toplum Modeli ve Demokratik Özerklik, Rojava Devrimi" adlı panelde Dersim BDP İl Başkanı Ergin Doğru bir sunum yaparken, katılımcılar demokratik özerklik konusunda köylere düsen rolün ne olması konusunda fikirlerini tartıştı.
Ardından köy meydanına kurulan platformda program devam etti. BDP Muş Milletvekili Demir Çelik, Dersim Belediyesi Eş Başkanları Nurhayat Altun, Mehmet Ali Bul ile Kurmeşliler Derneği Başkanı Mehmet Yılmaz, köy muhtarı Haydar Banguş ve çok sayıda kişinin katıldığı etkinliğe; Cumhurbaşkanı Adayı Selahattin Demirtaş da telefon bağlantısıyla katılarak Kurmeşlileri selamladı. Programda yapılan konuşmalarda Ortadoğu'da yaşananlar ve Şengal'deki katliam damgasını vurdu. Aram Tigran Kent Konservatuarı Eğitmenlerinden Şerko Kanivar'ın çalıştırdığı 18 Kurmeşli çocuğun Doğal Ritm performansıyla başlayan programda Semi, Gerçek Yalgın ve Grubu, Zele Mele, Mehmet Ekici ve Rojda şarkılarını seslendirdi.
ULUSOY: YÜREĞİMİZ ŞENGAL'DE
Program DBŞT oyuncularının sahnelediği Şaliko Bekes'in Xwezgînî adlı oyunu izleyiciden büyük alkış aldı. Oyun sonunda DBŞT adına plaket alan sanatçı Kemal Ulusoy yeniden Kurmeşlilerle buluştuğu için duyduğu memnuniyeti dile getirdi. En zor değişim ve dönüşümün zihniyetlerde olduğunu anımsatan Ulusoy, çok sayıda aydın ve sanatçı yetiştiren Kurmeşlilerin bunu başardığı için farklı olduklarına değindi. Şengal'de yaşanan trajediye vurgu yapan Ulusoy bu katliamın; Dersim, Koçgiri, Sivas ve Maraş'ta yaşananlardan farklı olmadığını ifade etti. "Yüreğimiz Şengal'de" diyen Ulusoy, "Keşke bir avuç su olup oradaki çocuklara yaşam kaynağı olabilsek" diye konuştu.
Festivalin son günü ise "Kızılbaş Alevi İnancı ve Horasan Meselesi" Araştırmacı Yazar Faik Bulut ve Erdoğan Aydın'ın katıldığı panelde tartışıldı. Daha sonra DBŞT oyuncularından Elvan Koçer'in yönettiği Malmisanij'ın yazdığı "Pîre û Luye" adlı Zazaca çocuk oyunu çocuklara keyifli anlar yaşattı.
Program Erkan-Dilan Top, Ayşe Azak, Zozan Cihan Çelik ve Meral Tekçi'nin söylediği şarkılar ile sona erdi.
İNSANLARIN YÜZÜNÜ KÖYE ÇEVİRDİ
2006 yılında kendisi de Kurmeşli olan yönetmen Kazım Öz'ün "Dur" filmini bu köyde çekmesi ve galasını burada gerçekleştirmesi, DBŞT oyuncularından Kemal Ulusoy'un baraj yapımlarına karşı hazırladığı "Pêşiya Avê Girtin Gunehe (Suyun önünü tutmak günahtır) adlı tek kişilik oyununu Kurmeş'te oynaması bir anlamda festivalin ilk adımı oldu.
Merkezi Stutgart'ta olan Kurmeşliler Derneği tarafından 4 yıl boyunca Avrupa'da çeşitli etkinliklerle festival kutlanmaya başlandı. Ardından Avrupa ve Türkiye'deki Kurmeşlilerin herhangi bir kurumdan hiçbir destek almadan tamamen kendilerinin finanse ettiği festival Kurmeş'e taşındı. Yaklaşık 200 nüfuslu olan köy festival zamanı dolup taşarken Kurmeşliler artık tatil programında köylerine gelerek, yüzünü Kurmeş'e dönmüş oluyor.
YENİ NESİL KÜLTÜRÜNÜ TANIYOR
Festivalin organizatörlerinden Yönetmen Kazım Öz, büyükşehirlerde farklı disiplinlerde tematik festivallerin yapıldığını ancak bu kültür festivalinin köyde yapılmasının Kürt kültürü açısından bakıldığından daha anlamlı ve özel bir şey olduğunu söyledi.
Köylerin Kürt kültürünün asimilasyona karşı kendini koruduğu yerler olduğunu ve özellikle köyün yaşlılarının bunda çok etkili olduğunu ifade eden Öz, "Dolayısıyla eski kuşak ile yeni kuşağı bir şekilde birleştirmeyi istedik. Büyük oranda göç vermiş bir köy. Kışın 100 kişiye yakın bir nüfus var ama yazın binlerce insan buraya gelmiş oluyor. Bu festival de bir anlamda köye dönüşü ve insanların kendi özüyle buluşturmayı hedefleyen bir festival oldu. Bu hedefi de kısmen yakaladık. Hem programın içeriği hem de fiziksel olarak insanları köye getirmek için bir gerekçe yaratmış olduk. İnsanların tatil için artık köyüne gelmeyi tercih etmesi hedefe ulaştığımızın göstergesi" diye konuştu. Festivalle birlikte çocukların birbirini tanıması ve bir önceki kuşakla buluştuğu bir ortamı yakaladıklarını belirten Kazım Öz, bu yönüyle festivalin pozitif bir rol oynadığının altını çizdi. Ekonomik boyutunun köyün kendi gücüyle oluşturduğunu ifade eden Öz, festivalin demokratik bir işleyişi olduğunu da şu sözleriyle ifade etti. "Avrupa'da Türkiye metropollerinde ve köyde yaşayanların oluşturdukları komitelerin festivalin sloganından tutun sanatçıların seçimine kadar birbirleriyle tartışarak yapılan bir festival. Köy sorunları tartışılıyor. Kendi kendini yönetmek özerlik meselesinde bir köyün rolü ne, nasıl adımlar atılmalı gibi tartışmaları da yürütüyor."
FESTİVAL KÖYE CANLILIK GETİRDİ
Kurmeşliler Derneği'nin kurucularından Ali Haydar Gürbüz ise diasporada bulunan Kurmeşlileri bir araya getirip kendi kültürlerini yaşatmaları amacıyla 2003 yılında dernek kurduklarını söyledi. Avrupa ve Türkiye metropollerine dağılmış 10 bin Kurmeşlinin olduğunu söyleyen Gürbüz "Temel amacımız dernek çatısı altında bu insanların kendi inançları, kültürlerini, dillerini yaşamasını sağlamak. Diasporadaki gençlerin kendi ana dillerine aşina olmaları ve korumaları için bu bağı koparmamak" diye konuştu. Festivalle birlikte köye canlılığın geldiğini ifade eden Gürbüz, "Artık yeni evler yapılmakta. Yönümüzü yüzümüzü bu tarafa çekeceğiz" şeklinde konuştu.
Kurmeş'te kadın, genç ve yaşlıların da içinde yer aldığı Köy Meclisi tarafından 7 yıl önce alınan kararlarla birlikte yaşam, doğa, inanç ve sosyal alandaki sorun ve ihtiyaçlar köy komünü tarafından tartışılarak çözüme kavuşturuluyor. Bu açıdan Kurmeş köyü, toplumsal sorunlarını demokratik-katılımcı yöntemlerle çözmenin güçlü bir örneğini temsil ediyor